STAL ZBROJENIOWA
Stal zbrojeniowa to nieodłączny element każdej budowy, od fundamentów począwszy, przez nadproża, a na wieńcu dachowym kończąc. Żelbet, inaczej żelazobeton, to połączenie prętów zbrojeniowych z betonem. Dzięki dopełniającym się właściwościom stali i betonu, konstrukcje wykonane z żelbetu są odporne na znaczne obciążenia statyczne i dynamiczne, ogniotrwałe, dają dużą swobodę w kształtowaniu elementów, a także posiadają znaczną odporność na korozję.
Każdy rozpoczynający budowę własnego domu, musi być w jakimś sensie: architektem, zbrojarzem, hydraulikiem, elektrykiem, murarzem, cieślą, malarzem, dekarzem… jednym słowem fachowcem w każdej dziedzinie, by na kolejnych etapach doglądać prac i nadzorować inwestycję. Dzięki temu poradnikowi będziemy w stanie kontrolować, jaki materiał tak naprawdę zamawiamy i co przywieziono nam na plac budowy oraz czy stal, którą nam dostarczono, to ta sama, która widnieje w projekcie i na fakturze.
Poniżej przedstawiamy najistotniejsze informacje o stali zbrojeniowej.
KLASA STALI A GATUNEK STALI
Konkretny rodzaj stali zbrojeniowej określony jest przez klasę oraz gatunek. Klasa stali określa jej wytrzymałość (dotyczy ona właściwości mechanicznych, tzw. „granicy plastyczności”, która określa na ile stal może ulec wygięciu, tak, aby potem wróciła do pierwotnego kształtu). Oznacza się ją wielką literą A oraz cyfrą rzymską (np. A-II) Gatunek natomiast określa właściwości technologiczne (np. skład chemiczny, czy nadaje się do spawania itp.). Oznacza się go kombinacją liter i cyfr, która może mieć różną postać (np. St50B) i jest określona przez odpowiednie normy.
Podział na klasy i na gatunki stanowi więc dwie odrębne klasyfikacje, używane do różnych celów. Upraszczając:
- klasa stali interesuje głównie konstruktorów i architektów, dla nich najważniejsze jest, czy użyta w żelbecie stal wytrzyma zadane obciążenie. Na tym etapie nie ma dla nich większego znaczenia jaki jest jej skład chemiczny, najważniejsza jest tu charakterystyka wytrzymałościowa,
- informacja o gatunku stali, to informacja jakie właściwości technologiczne powinna posiadać stal.
KLASA STALI
Normy określają pięć klas stali zbrojeniowej:
- A-0,
- A-I,
- A-II,
- A-III,
- A-IIIN
Stal przyporządkowana danej klasie ma konkretne zastosowania. I tak:
- stal klasy A-0 i A-I stosowana jest głównie do wykonania elementów pomocniczych
zbrojenia, m.in.strzemion oraz przewiązek, - stal klasy A-II może być stosowana jako zbrojenie nośne,
- stal klasy A-III do wykonania zbrojenia głównego konstrukcji,
- stal klasy A-IIIN najwyższa klasa wytrzymałości dla elementów konstrukcyjnych.
JAK ROZRÓŻNIĆ KLASY STALI ZBROJENIOWEJ?
Cechy stali zbrojeniowej w poszczególnych klasach:
- stal klasy A-0 (pręty gładkie). Dostarczane są jako walcówka w kręgach lub w
postaci gładkich prętów, - stal klasy A-I (pręty gładkie), ale odróżniają się od prętów A-0 tym, że ich końce pomalowane są na czerwono (z jednej strony każdej wiązki), lub też mogą one mieć namalowany na każdym kręgu jeden czerwony pas o szerokości 2cm,
- stal klasy A-II (pręty żebrowane). Mają na powierzchni ukształtowane dwa żeberka podłużne, biegnące równolegle do długości pręta. Między tymi żeberkami wykonane są żeberka poprzeczne biegnące wzdłuż linii skośnie,
- stal klasy A-III (pręty żebrowane). Posiadają, tak jak pręty A-II, żebra podłużne, a także pręty poprzeczne, usytuowane jednak inaczej niż w A-II w tzw. „jodełkę” i nachylone do żeber podłużnych z jednej strony pręta pod kątek ok. 60°,
- stal klasy A-IIIN (pręty żebrowane). Żebrowanie jest takie, jak przy prętach A-III, a dodatkowo posiadają nawalcowane dodatkowe odcinki żeberek podłużnych między żeberkami poprzecznymi.
W ramach klasy A-IIIN występują również pręty z żeberkami podwójnymi ułożone w jodełkę, tak jak przy innych gatunkach klasy A-IIIN)
GATUNKI STALI
Do zastosowania w budownictwie dopuszczone są te gatunki stali, które zostały wskazane w normach, lub na które producent uzyskał odpowiednie certyfikaty. Ich oznaczenia składają się z ciągu złożonego z liter oraz cyfr oznaczających właściwości mechaniczne lub fizyczne stali.
PRZYKŁAD:
Klasa A-I, gatunek St3SX-b
- St – oznaczenie materiału- stal konstrukcyjna ogólnego przeznaczenia,
- 3 – liczba porządkowa z zakresu 0 do 7 kodująca zawartość węgla,
- S – oznaczenie gatunku stali, który jest spawalny,
- X – oznacza stal nieuspokojoną.
Norma PN-B-03264 wskazuje szesnaście gatunków stali zbrojeniowej. Inne gatunki, które zostały dopuszczone do użycia w budownictwie posiadać muszą specjalny certyfikat.
GATUNKI STALI NIEUWZGLĘDNIONE W NORMACH: RB500W i BST500S
Przykłademjest stal EPSTAL® w gatunku B500SP. EPSTAL jest zastrzeżonym znakiem jakości
wyrobów ze stali gorącowalcowanej o podwyższonej ciągliwości (a to właśnie oznacza większą wytrzymałość). Liczba 500 w oznaczeniu stali oznacza wartość charakterystycznej granicy plastyczności w Mpa, a SP że jest ona spawalna. Stal ta spełnia między innymi wymagania normy PN-B-03264:2002 i jest zaliczana do najwyższej klasy wytrzymałości A-IIIN. Na prętach, oprócz charakterystycznego podwójnego żebrowania znajduje się nawalcowany napis „Epstal”.
Innym przykładem jest stal BST500S, przeznaczona dozbrojenia konstrukcji żelbetowych pracujących pod obciążeniem statycznym stałym i wielokrotnie zmiennym oraz dynamicznym. Spełnia ona wymagania Polskich Norm i jest często wybierana przez inwestorów.